
Jeżyny to krzewy owocowe, które coraz chętniej sadzimy w ogrodach – nie tylko ze względu na ich pyszne, słodko-kwaśne owoce, ale też z powodu ich walorów dekoracyjnych i stosunkowo łatwej pielęgnacji. Dostępność nowoczesnych odmian, w tym jeżyn bezkolcowych, sprawia, że są one wygodne w uprawie nawet na małych działkach. Ich owoce świetnie nadają się do jedzenia na surowo, wypieków, soków i nalewek, a same rośliny rosną bujnie i szybko. Sprawdź, gdzie najlepiej sadzić jeżyny, czy jeżyny się ścina na zimę, jak dbać o nie w sezonie, oraz poznaj najsmaczniejsze odmiany jeżyny, które warto mieć w swoim ogrodzie.
Gdzie najlepiej sadzić jeżyny? Stanowisko, gleba i podpory
Jeżyny najlepiej rosną w słonecznym, ciepłym i osłoniętym miejscu, gdzie mają zapewnioną dużą ilość światła przez większość dnia – to warunek uzyskania słodkich, aromatycznych owoców. Idealne będzie miejsce przy ogrodzeniu, altanie lub specjalnej konstrukcji, która pozwoli poprowadzić długie pędy. Gleba powinna być żyzna, przepuszczalna, lekko kwaśna (pH 6,0–6,5) i umiarkowanie wilgotna – jeżyny źle znoszą zarówno suszę, jak i zastoiska wodne. Ziemię warto wzbogacić kompostem lub dobrze rozłożonym obornikiem, a tuż po posadzeniu zastosować ściółkę z kory lub słomy, która utrzyma wilgoć i ograniczy chwasty.
Rośliny sadzimy w rozstawie 1,5–2 m między krzewami, a jeśli planujesz kilka rzędów – zachowaj minimum 2,5 m odstępu między rzędami. Warto od razu zaplanować podpory, bo pędy jeżyn osiągają długość nawet 2–4 metrów i bez prowadzenia mogą się łamać lub pokładać, co utrudnia zbiór i zwiększa ryzyko chorób.
Najsmaczniejsze odmiany jeżyny
Współczesne odmiany jeżyn są dużo przyjaźniejsze w uprawie niż ich dzikie przodkinie – szczególnie popularna jest jeżyna bezkolcowa, która nie ma cierni, a jej owoce są równie smaczne, a często nawet większe i słodsze. Oto kilka sprawdzonych, smacznych odmian:
- ‘Loch Ness’ – bardzo plenna, bezkolcowa, o dużych i jędrnych owocach, idealna do jedzenia i na przetwory.
- ‘Navaho’ – kompaktowa, rośnie pionowo, bezkolcowa, bardzo słodkie owoce, świetna do uprawy przy podporach.
- ‘Dirksen’ – klasyczna odmiana bez kolców, bardzo obfite owocowanie, owoce dojrzewają w lipcu.
- ‘Triple Crown’ – owoce duże, bardzo słodkie, roślina silnie rosnąca – potrzebuje solidnych podpór.
- ‘Black Satin’ – szybkorosnąca, bezkolcowa, owoce deserowe o ciemnym, błyszczącym kolorze.
- ‘Chester’ – jedna z najpopularniejszych w Polsce, odporna na choroby, niezawodna nawet w chłodniejszych rejonach.
Dzięki tym odmianom można uzyskać bogate plony przez całe lato aż do początku jesieni, a brak kolców znacznie ułatwia zbiór i pielęgnację – szczególnie dla rodzin z dziećmi.
Jak dbać o jeżyny w ogrodzie? Nawożenie, podlewanie i ochrona
Jeżyny nie są bardzo wymagające, ale regularna pielęgnacja przekłada się bezpośrednio na jakość i ilość zbiorów. Najważniejsze jest podlewanie – zwłaszcza w okresie zawiązywania owoców i dojrzewania. Podłoże powinno być stale lekko wilgotne, ale nie podmokłe, dlatego najlepiej podlewać rzadziej, ale obficie – szczególnie w czasie upałów. Ściółkowanie pomaga utrzymać wilgoć i ogranicza parowanie.
Jeżyny dobrze reagują na nawożenie organiczne – najlepiej sprawdza się kompost lub obornik bydlęcy podawany wiosną, a latem można wspomóc rośliny gnojówką z pokrzywy lub biohumusem. Jeżyny rzadko chorują, ale warto obserwować liście i pędy – szczególnie pod kątem szarej pleśni i mączniaka. Przy gęstych nasadzeniach niezbędne jest zapewnienie przewiewu, dlatego rośliny nie powinny być sadzone zbyt blisko siebie.
Czy jeżyny się ścina na zimę? Przycinanie i przygotowanie do chłodów
Tak, jeżyny wymagają cięcia, a część pędów należy usuwać jesienią – jednak nie wszystkie! W przypadku odmian owocujących na pędach dwuletnich (czyli większość bezkolcowych), po zakończeniu owocowania należy wyciąć przy ziemi wszystkie stare, owocujące pędy, ponieważ w kolejnym roku nie będą już plonować. Młode pędy, które wyrosły w tym samym sezonie, pozostają – to one dadzą owoce w następnym roku.
Warto je skrócić do długości ok. 1,5–2 m i przymocować do podpór, aby zimą nie połamały się pod wpływem śniegu i wiatru. Dodatkowo w chłodniejszych regionach, w listopadzie, warto zabezpieczyć podstawę roślin kopczykiem z kory, liści lub trocin. Jeżyny są dość odporne, ale młode egzemplarze mogą ucierpieć przy dużych mrozach bez okrycia.