Pochodzi ze środkowej i południowo-wschodniej Europy i zachodniej Azji, jest uprawiany w wielu krajach świata. Dereń jadalny to duży krzew lub drzewo o owalnej, luźnej koronie. Rośnie bardzo wolno. Kwitnie przed rozwojem liści na przełomie marca i kwietnia. Drobne, żółte, intensywnie pachnące kwiaty, zebrane w kuliste baldachy, są miododajne. Owoce dojrzewają od końca sierpnia do końca września. Są to duże, owalne, zwisające na długich szypułkach pestkowce o wiśniowoczerwonym kolorze. Soczyste o cierpko-kwaskowatym smaku, jednak po całkowitym dojrzeniu owocu zmienia się on w przyjemny, podobny do śliwek. Można je spożywać na surowo lub przetworzone (soki, dżemy, nalewki).
Owoce derenia zawierają witaminę C, dlatego w przeszłości był wykorzystywany jako środek do leczenia szkorbutu. Medycyna ludowa wykorzystywała również niedojrzałe owoce derenia jadalnego do leczenia cholery, a kwiaty do leczenia biegunek.
Dereń jadalny jest wysoce mrozoodporny.
Lubi lekkie, próchniczne i wapienne podłoże, ale dobrze rośnie na każdej glebie (znosi nawet wapienne).
Toleruje suszę i zanieczyszczone powietrze.
Preferuje stanowiska zaciszne, słoneczne lub półcieniste, w cieniu owocuje słabo i ma luźniejszy pokrój.
Praktycznie nie wymaga zabiegów pielęgnacyjnych, takich jak opryski czy przycinanie.
Doskonale sprawdza się w ogrodach jako roślina ozdobna, dekoracyjna wiosną (kwiaty) oraz jesienią (owoce i pięknie przebarwiające się liście). Znakomicie nadaje się na wysokie, luźne, naturalistyczne żywopłoty.