Z jakich drzew możemy pobierać zrazy?
W grudniu pozyskuje się zrazy gatunków wrażliwych na mrozy, czyli moreli, brzoskwini, czereśni i gruszy, a w styczniu lub nawet w lutym – z jabłoni, wiśni oraz śliw. Najczęściej zrazy używa się do przeszczepiania drzew ziarnkowych – jabłoni oraz gruszy, rzadziej do przeszczepiania drzew pestkowych, takich jak czereśnie, wiśnie czy śliwy, gdyż zrazy gatunków ziarnkowych przyjmują się znacznie trudniej, w przypadku tych gatunków lepsza jest okulizacja drzew owocowych.
Co powinniśmy wiedzieć o zrazach?
Zraz jest to część rośliny, drzewa, a dokładniej pęd, gałązka, która jest zaszczepiana na podkładce:
- zrazy do szczepień drzewek owocowych można pobierać w dwóch terminach, późną jesienią (koniec listopada/początek grudnia), pobranie materiału w tym czasie ustrzeże je przed ewentualnym przemarznięciem, ale musimy je wtedy dobrze schować i pielęgnować na czas zimy lub pod koniec zimy (druga połowa lutego/początek marca), za tym terminem przemawia fakt, że przy wczesnowiosennych porządkach łatwiej nam pobrać zrazy i ocenić czy są zdrowe.
- pobierając zraz późną jesienią musimy zrazy związać oraz opisać, aby wiedzieć z jakiej odmiany pobraliśmy materiał. Problem pojawia się kiedy musimy zrazom zapewnić odpowiednią temperaturę, za wysoka będzie powodowała wyschnięcie pędów, zaś gdy wda się wilgoć wraz z nią mogą pojawić się grzyby i pleśń. Idealną temperatura powinna być ta bliska 0 stopni Celsjusza, aby pąki były w uśpieniu. Zrazy możemy przechowywać w:
- piwnicy, najlepiej pęczki ze zrazami włożyć do pojemników na 1/3 ich długości, podsypać je ziemią i co jakiś czas podlewać, ziemia powinna być wilgotna, ale nie mokra;
- trzymać w dołku na działce, wybrać najlepiej północną część ogrodu. W tym celu wykopujemy płytki dołek, podsypujemy go wilgotnym piaskiem, na nim układamy zrazy i przykrywamy je kolejną warstwą piasku i ziemi. Gdy pojawią się pierwsze mrozy możemy przykryć je dodatkowo liśćmi, torfem, trocinami;
- przechowywać w lodówce, gdzie temperatura jest stała i sięga od 0 do około 2 stopni Celsjusza. Przed włożeniem do lodówki należy owinąć je w wilgotna szmatkę i włożyć do szczelnego pojemnika. Co kilka dni sprawdzać czy nie pojawiła się pleśń.
- dobry zraz to taki który ma długość od 20 do około 30cm i zawiera co najmniej od 5 do 10 dobrze ukształtowanych pąków, powinny być one lekko uśpione, ewentualnie delikatnie nabrzmiałe, kora na nich jest świeża, jędrna, grubość zraza nie powinna przekraczać od 8 do 10 milimetrów. Wykorzystujemy wyłącznie środkową część pędu, wierzchołek i dolny fragment odcinamy i wyrzucamy. Zraz powinien być pobierany ze zdrowych pędów jednorocznych, najlepiej z wierzchołkowej lub zewnętrznej dobrze nasłonecznionej części drzewa. Zrazami nie mogą być tzw. wilki czyli młode pędy wyrastające z pnia oraz pędy z chorego, osłabionego lub zaatakowanego chorobami drzewa.
- zrazy ścina się specjalnym nożem tzw. szczepakiem (inna nazwa to okulizak) jest on na tyle ostry, że nie pozostawia żadnych drzazg, a powierzchnia jest idealnie gładka do szczepienia. Do wygładzenia można przygotować sobie krzesak, a do łączenia materiału sznurek, rafię ogrodniczą lub paski foliowe.
